Właśnie trwa Tydzień Mózgu- coroczne wydarzenie, na którym są prezentowane wykłady, których centrum zainteresowania jest układ nerwowy. Tematem przewodnim krakowskiego tygodnia mózgu są interakcje między dietą, mikrobiomem jelitowym a mózgiem. Niestety ciężko jest mi brać udział w wykładach stacjonarnych, bo do tej formuły wrócono w tym roku po 3 latach pandemii, ale pierwszy wykład na szczęście był dostępny na YT. Wykład zainspirował mnie do stworzenia tego wpisu, część informacji jest zaczerpnięta właśnie z prezentacji Prof. Urszuli Wojdy.
Na początek warto przybliżyć czym jest choroba Alzheimera (Alzheimer’s disease skrót. AD). Jest to postępująca choroba neurodegeneracyjna charakteryzująca się utratą pamięci i zdolności do samodzielnego funkcjonowania. W AD dochodzi do atrofii mózgu- zaniku neuronów (jednostki budujące układ nerwowy) w konkretnych strukturach, co będzie miało przełożenie na zmianę/upośledzenie funkcjonowania chorego. W chorobie dochodzi do zaniku takich struktur jak:
-hipokamp- obszar odpowiedzialny za pamięć, orientację przestrzenną
-kora- odpowiedzialna za funkcje poznawcze
-ciało migdałowate- odpowiedzialne za emocje
W obrazie mikroskopowym natomiast widoczne są zmiany w postaci zagregowanych białek: beta- amyloidu oraz białka Tau. Do tej pory nie ma leku który znosi przyczynę choroby, stąd istotną rolę odgrywa prewencja. Do czynników ryzyka rozwoju choroby należy zaliczyć:
- wiek
- gen kodujący apolipoproteinę 4-izoformy
- urazy głowy
- palenie
- stany zapalne, infekcje
- otyłość- 6x zwiększa ryzyko demencji!!!
- zespół metaboliczny
Wpływ „diety zachodniej”
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić co rozumiemy pod pojęciem „diety zachodniej” (western diet skrót. WD). Otóż jest to sposób żywienia, w którym duży udział mają przede wszystkim produkty wysokoprzetworzone- zawierające duże ilości tłuszczów nasyconych i trans oraz cukrów prostych, natomiast małe są ilości błonnika i witamin. Krótko mówiąc „śmieciowa dieta”. Niestety odżywianie się w taki sposób na dłuższą metę prowadzi do szeregu niekorzystnych zmian w naszym organizmie, które będą rzutować na rozwój AD (ale również innych schorzeń dietozależnych). Jakie zmiany zachodzą w organizmie kiedy stosujemy WD?
- WD indukuje występowanie stanu zapalnego w tkance tłuszczowej. Po pierwsze WD przyczynia się do rozrostu adipocytów (komórek tłuszczowych) co już jest niekorzystne. Po drugie zmienia się profil odpowiedzi immunologicznej z przeciwzapalnej na prozapalną
- Wpływ na oś mózgowo-jelitową- dieta WD przyczynia się do zaburzeń w składzie mikrobioty, które mogą skutkować występowaniem tzw. zespołu cieknącego jelita, w wyniku czego do krwioobiegu, będą przedostawać się szkodliwe produkty przemiany materii, bakterie czy cytokiny prozapalne, które mogą uszkadzać barierę krew- mózg oraz indukować stan zapalny. Będzie to także rzutowało na upośledzenie systemu usuwania toksycznego amyloidu z mózgu
- Uszkodzenie wątroby, w której znajdują się systemy usuwania amyloidu z organizmu. Dieta WD powoduje tzw. niealkoholowe stłuszczenie wątroby i upośledzenie działania enzymów zaangażowanych w usuwanie amyloidu z ustroju oraz w rozkład insuliny (nasilenie insulinnoporności).
- Zaburzenia sygnalizacji insulinowej. Insulina pełni dużą rolę jeśli chodzi o funkcjonowanie układu nerwowego. Przenika barierę krew-mózg i reguluje pobieranie glukozy w mózgu. Badania naukowe pokazują związek między niskim poziomem insuliny w mózgu i zaburzeniami metabolizmu glukozy u osób z AD w porównaniu z osobami zdrowymi w tym samym wieku
Dieta przy prewencji choroby Alzheimera
Pojawia się zatem pytanie jaki rodzaj diety stosować, aby opóźnić rozwój choroby?. Dietą rekomendowaną jest dieta MIND (skrót od Mediterranean- DASH Intervention for Neurodegenerative Delay). Jest to dieta której bazą jest dieta śródziemnomorska i dieta DASH. Produkty zalecane to:
- zielone warzywa liściaste oraz inne warzywa
- owoce jagodowe
- orzechy
- pełnoziarniste produkty zbożowe
- nasiona roślin strączkowych
- ryby
- drób
- oliwa z oliwek
Wśród produktów przeciwwskazanych znajdują się: masło i margaryna, czerwone mięso, sery, produkty smażone, fast-food, ciasta i słodycze
Źródła:
- Wykład Prof. Urszuli Wojdy- Tydzień Mózgu 2023
- ” Choroba Alzheimera jako efekt niezdrowej diety: Rola insulinooporności mózgu” J.Domańska i wsp.
- „Dietetyka w psychiatrii i neurologii”- L.Ostrowska
nuterba- blog kulinarno-dietetyczny 