Znalazłam fajny artykuł podsumowujący działanie kwasów z rodziny omega w różnych jednostkach chorobowych, co natchnęło mnie do wzięcia się do roboty. Tak w skrócie w ramach wprowadzenia- kwasy z grupy omega należą do kwasów wielonienasyconych (WKT), co oznacza że w cząsteczce występuje dwa lub więcej wiązań podwójnych. Teraz od lokalizacji pierwszego podwójnego wiązania względem grupy metylowej zależy czy mówimy o kwasach omega-3 (pierwsze podwójne wiązanie przy 3 atomie węgla) czy omega 6 (pierwsze podwójne wiązanie przy 6 atomie węgla).
Wśród kwasów z rodziny omega-3 wyróżniamy:
• kwas α-linolenowy (ALA),
• kwas eikozapentaenowy (EPA),
•kwas dokozaheksaenowy (DHA).
Zapewne pamiętacie kampanię sprzed kilku lat „Ryba wpływa na wszystko”, okazuje że może nie na wszystko, ale na dużo. Otóż to właśnie tłuste ryby morskie są głównym źródłem kwasów z rodziny omega-3- EPA i DHA, nie zawierają natomiast ALA. Tłuste ryby morskie to łosoś, makrela, tuńczyk, śledź. Osobną sprawą jest zanieczyszczenie właśnie tych gatunków ryb metalami ciężkimi, dioksynami, polichlorowanymi bifenylami czy pestycydami chloroorganicznymi. Źródłem ALA są z kolei produkty pochodzenia roślinnego jak olej rzepakowy czy olej z orzechów włoskich.
Przedstawicielami kwasów z rodziny omega-6 są:
•kwas linolowy (LA),
• kwas arachidonowy (AA).
Kwasy omega-6 są obecne w oleju sojowym, kukurydzianym, słonecznikowym, a także w żółtku jaj, tłustych rybach morskich i owocach morza.
Alternatywnym źródłem kwasów omega-3 i -6 są oczywiście zyskujące na coraz większej popularności suplementy diety.
Do czego potrzebne są WKT? Niestety ludzki organizm nie jest w stanie sam ich syntetyzować, stąd konieczność przyjmowania ich z pokarmem/suplementami. Kwasy omega-3 i -6 regulując płynność błon komórkowych, są prekursorami hormonów o działaniu tkankowym, czy wpływają na transkrypcję genów. Bardziej korzystne są kwasy omega-3 ze względu na działanie buforujące i wyciszające stan zapalny. Kwasy omega-6 są prekursorami związków o charakterze prozapalnym, a jak się okazuje to właśnie stan zapalny stoi za takimi schorzeniami jak miażdżyca, łuszczyca czy choroby autoimmunologiczne.
Zastosowanie kwasów omega-3 w leczeniu schorzeń
A. Choroby sercowo-naczyniowe. Obecność kwasów omega-3 w diecie pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe jak i również zmniejsza śmiertelność po przebytym zawale. Kwasy z rodziny omega-3 wspomagają układ krwionośny poprzez działanie antyarytmiczne, antyzakrzepowe, antymiażdzycowe, poprawiją profil lipidowy i obniżają ciśnienie tętnicze.
B. Otyłość i zespół metaboliczny. Kwasy omega-3 sprawdzają się w profilaktyce i leczeniu otyłości.Suplementacja kwasami omega-3 u osób otyłych spowodowała spadek masy ciała i zmniejszenie rozmiarów adipocytów. Spożywanie kwasów omega-3 wiąże się także ze zwiększonym odczuciem sytości 2 godziny po posiłku. Co ciekawe przeciwstawnie działają kwasy omega-6- stymulują apetyt jak również odkładanie tkanki tłuszczowej. Suplementacja kwasami omega-3 może się okazać pomocna w leczeniu zespołu metabolicznego, o którym pisałam we wcześniejszym poście. W badaniach wykazano wielokierunkowe działanie na takie parametry jak redukcja nadciśnienia, poprawa profilu lipidowego, redukcja masy ciała czy poprawa wskaźników insulinowrażliwości.
C. Choroby o podłożu zapalnym-dzięki właściwościom hamującym na syntezę cytokin o charakterze prozapalnym kwasy omega-3 sprawdzają się w leczeniu takich schorzeń jak reumatoidalne zapalenie stawów, nieswoiste choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Crohna), toczeń rumieniowaty, łuszczyca.
D. Fenyloketonuria- fenyloketonuria jest ciężką chorobą genetyczną, związaną z zaburzeniami metabolizmu fenyloalaniny. Bardzo ważne jest aby szybko zdiagnozować występujące schorzenie, gdyż wysokie stężenie fenyloalaniny działa szkodliwie na układ nerwowy. Okazuje się że u dzieci chorych na fenyloketonurię występuje mniejsze stężenie kwasów EPA i DHA, dlatego aby zmniejszyć zaburzenia neurologiczne warto rozważyć suplementację kwasami omega-3.
E. Choroby nowotworowe- tutaj także upatruje się związku pomiędzy wysokim spożyciem kwasów omega-6, które mogą być przekształcone do związków o charakterze prozapalnym indukujących rozwój nowotworów. Ochronne działanie kwasów omega-3 sugeruje się przy takich nowotworach jak rak piersi czy okrężnicy.
F. Depresja- w tej chorobie stwierdza się obniżone stężenie kwasów omega-3 i nieprawidłowy stosunek omega6:omega3. Jak się okazuje kwasy omega-3 są substratem do syntezy neuroprzekaźników szczęścia dopaminy i serotoniny. Suplementacja kwasami omega-3 z jednoczesną farmakoterapią poprawia efekty leczenia. Spożywanie kwasów omega-3 zmniejsza objawy depresji w trakcie ciąży jak i ryzyko jej wystąpienia po porodzie.
Wpływ na rozwój dziecka
Bardzo ważna jest suplementacja kwasami omega-3 u ciężarnych i karmiących piersią, gdyż kwasy te uczestniczą w rozwoju układu nerwowego u dzieci. Są potrzebne do tworzenia warstwy siatkówki w oku,wpływają korzystnie na rozwój poznawczy oraz poziom inteligencji niemowląt i małych dzieci. W badaniach wykazano, że dzieci matek, które w czasie ciąży stosowały dietę bogatą w ryby, mają wyższy poziom inteligencji i rzadziej chorują na zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Jako, że kwasy omega-3 są prekursorami do syntezy hormonu „szczęścia” serotoniny, zmniejszają ryzyko wystąpienia depresji poporodowej. Natomiast niedobór kwasów z grupy omega u kobiet w ciąży ma wpływ na spadek masy ciała płodu i wystąpienie stanu przedrzucawkowego. Inną korzystną właściwością jest zapobieganie chorobom alergicznym u dzieci. Spożywanie przez ciężarne oleju rybiego zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka alergii.
Czynniki modyfikujące skuteczność działania kwasów omega-3:
- przyjmowane leki– jedno badanie wykazało zniesienie pozytywnego działania kwasów omega-3 przy przyjmowaniu statyn. Większość badań pokazuje że takie połączenie zmniejsza skutki uboczne stosowania leku- zmniejsza się rozpad mięśni szkieletowych spowodowany działaniem statyn. Kwasy omega-3 poprzez działanie przeciwzakrzepowe może znosić działanie leków przeciwzakrzepowych
- sposób przechowywania– kwasy te łatwo ulegają utlenianiu dlatego też ważne aby nie narażać ich na działanie wysokiej temperatury
- dieta przy suplementacji– dieta z wysoką zawartością cukru osłabia dobroczynne działanie kwasów omega-3 w kierunku redukcji masy ciała. Z kolei dieta bogatobiałkowa działa korzystnie.
- spożywanie kwasów omega-3 z posiłkiem– zwiększa szybkość absorbcji w błonie jelita
Źródło:
P. Sicińska i wsp. :”Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach”
nuterba- blog kulinarno-dietetyczny 